Zespół larwy wędrującej skórnej jest chorobą spowodowaną przez pasożyty, zwykle Ancylostoma brasiliense, które drążą tunele w skórze. Choroba występuje głównie w krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Do zarażenia dochodzi podczas kontaktu skóry z zanieczyszczoną pasożytami glebą (chodzenie boso, siedzenie na ziemi). W leczeniu stosuje się leki przeciwpasożytnicze.
Co to jest zespół larwy wędrującej skórnej i jaka jest jego przyczyna?
Choroba jest wywoływana przez wędrujące larwy tęgoryjców nieswoistych dla człowieka, zwykle Ancylostoma brasiliense, występującego u kotów i psów. Charakteryzuje się obecnością typowych zmian skórnych, które mają kształt serpentynowatych, linijnych rumieni zlokalizowanych na odkrytych częściach ciała. Tunele wywołane inwazją pasożyta są bladoróżowe oraz nieznacznie uniesione ponad poziom otaczającej skóry na skutek tworzenia się krętych kanalików w skórze z wyraźnym odczynem zapalnym (zespół larwy wędrującej skórnej). Larwy wylęgają się z jaj wydalanych wraz z kałem kotów i psów, a następnie przechodzą proces dojrzewania w ziemi w ciepłych, wilgotnych warunkach. Do zarażenia ludzi dochodzi w następstwie bezpośredniego kontaktu nieosłoniętej skóry z ziemią w miejscach przebywania kotów i psów. Larwy bardzo szybko przenikają przez naskórek człowieka, a następnie „błądzą”, nie będąc w stanie przeniknąć do głębszych warstw skóry. Choroba szczególnie często występuje u dzieci z regionów o gorącym, wilgotnym klimacie. Larwy Ancylostoma brasiliense nie osiągają dojrzałości płciowej u człowieka i zwykle giną bez leczenia po kilkunastu tygodniach, nie pozostawiając blizn.
Ryzyko zachorowania wzrasta podczas podróży do krajów o odmiennych warunkach klimatyczno-sanitarnych i ma związek z nieprzestrzeganiem zasad higieny tropikalnej dotyczącej unikania chodzenia bez obuwia po suchym piasku na plaży, a także siadania lub spania bezpośrednio na wilgotnej ziemi lub tylko na ręczniku plażowym.
Choroba nie przenosi się między ludźmi.
Zespół larwy wędrującej skórnej występuje endemicznie w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego i jest rozpowszechniony wśród społeczności mieszkających w złych warunkach. Jest także coraz częściej rozpoznawany u pacjentów w krajach rozwiniętych po powrocie z podróży do tropiku. Ryzyko zachorowania zwiększa się także u osób, które nigdy nie wyjeżdżały do krajów gorących i wynika z globalnej tendencji do ocieplania się klimatu prowadzącej do zwiększania populacji pasożyta na terenach wiejskich krajów rozwiniętych, np. południowej części Europy i Stanów Zjednoczonych. Głównym czynnikiem ryzyka zachorowania w tych rejonach jest posiadanie w gospodarstwie domowym nieodrobaczanego regularnie psa oraz chodzenie boso po zanieczyszczonej inwazyjnymi larwami pasożyta ziemi.
Zespół larwy wędrującej skórnej — objawy
W miejscu wniknięcia i wzdłuż krętych kanalików wytworzonych przez wędrującą na pograniczu skóry i naskórka larwę, pojawia się miejscowy rumieniowy odczyn zapalny. Jest on objawem nadwrażliwości na same pasożyty, jak również na ich produkty przemiany materii. Larwa przemieszcza się kilka centymetrów dziennie, kanalikiem szerokości 2–4 mm. Zmiany zwykle pojawiają się na stopach (39%), pośladkach (18%) lub brzuchu (16%). W przypadku, gdy osoba zarażona leżała na ziemi, zmiany mogą być liczne, pokrywać całe ciało i są bardzo swędzące. Z czasem, w miejscu odczynu zapalnego mogą pojawić się pęcherzyki i pęcherze.
Do nietypowych objawów należy zapalenie mieszków włosowych, a także wędrująca pokrzywka lub rozsiana, wieloogniskowa wysypka grudkowo-pęcherzykowa na skórze brzucha, klatki piersiowej i pleców.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów zespołu larwy wędrującej skórnej?
W przypadku wystąpienia opisanych objawów u osoby przebywającej na terenach endemicznego występowania choroby, czyli w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego należy zgłosić się do lekarza.
Rozpoznanie choroby jest proste ze względu na typowy obraz kliniczny, jednak niekiedy konieczne jest wykonanie diagnostycznej biopsji skóry.
Zespół larwy wędrującej skórnej — leczenie
W leczeniu stosuje się leki przeciwpasożytnicze (doustnie albendazol i iwermektynę, a także tiabendazol w maści), przeciwalergiczne i przeciwświądowe. Ślady po kanalikach zanikają w ciągu 7-10 dni. W przypadku nadkażenia bakteryjnego skóry stosuje się antybiotyki.
Czasem stosuje się też leczenie objawowe, czyli zamrożenie chlorkiem etylenu, ciekłym azotem, CO2.
Tak, zazwyczaj zarażenie przebiega łagodnie, a larwy szybko obumierają pod wpływem leków przeciwpasożytniczych lub samoistnie w ciągu kilku tygodni.
Najczęstszym powikłaniem zespołu larwy wędrującej skórnej są nadkażenia bakteryjne lub grzybicze skóry, które w przypadkach intensywnych inwazji mogą prowadzić do zapaleń mięśni i kości. Obecność nicieni w skórze i w narządach wewnętrznych stwarza także potencjalne niebezpieczeństwo rozwoju miejscowych i uogólnionych zmian alergicznych z eozynofilowym, tropikalnym zapaleniem płuc włącznie. Powikłania w trudnych warunkach sanitarno-higienicznych krajów tropikalnych znacznie komplikują i wydłużają leczenie.
Brak konieczności wykonywania badań kontrolnych po zakończeniu leczenia.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na zespół larwy wędrującej?
Zaleca się unikanie bezpośredniego kontaktu skóry z glebą (chodzenie boso, spanie lub siadanie na ziemi), noszenie obuwia na nadmorskich plażach i w piaskownicach, gdzie nie ma zakazu wprowadzania psów i kotów, okresowe i regularne odrobaczanie psów i kotów.
