×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit


Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym WUM

Co to jest i jakie są przyczyny rzekomobłoniastego zapalenia jelit?

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit jest najczęstszą biegunką bakteryjną nabywaną w środowisku szpitalnym. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit wiąże się z zakażeniem Gram-dodatnią laseczką Clostridium difficile, do której dochodzi prawie wyłącznie z powodu stosowania antybiotyków. Choroba jest następstwem zaburzeń fizjologicznej flory jelita grubego. Przyczyną choroby jest spożycie przetrwalników Clostridium difficile, które kiełkują w jelicie grubym, namnażają się i uwalniają toksyny, co powoduje biegunkę i uszkodzenie ścian jelit.

Laseczka Clostridium difficile jest bezwzględnym beztlenowcem wytwarzającym przetrwalniki (spory), które są szeroko rozpowszechnione w środowisku naturalnym, a zwłaszcza w szpitalach. Do rozwoju rzekomobłoniastego zapalenia jelita chodzi najczęściej wśród pacjentów szpitali i pensjonariuszy domów opieki, gdzie często używa się antybiotyków, a otoczenie jest skażone przez przetrwalniki Clostridium difficile. Za wystąpienie rzekomobłoniastego zapalenia jelit najczęściej są odpowiedzialne antybiotyki, takie jak: cefalosporyny II i III generacji (cefotaksym, ceftriakson, cefuroksym i ceftazydym) oraz fluorochinolony (cyprofloksacyna, lewofloksacyna i moksyfloksacyna), jednak choroba może także wystąpić po klindamycynie i ampicylinie. Penicyliny znacznie rzadziej są przyczyną choroby, jednak do rozwoju rzekomobłoniastego zapalenia jelit może doprowadzić stosowanie każdego antybiotyku, nawet takich, które są stosowane w leczeniu tej choroby, jak wankomycyna i metronidazol.

Jak często występuje rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Do zakażenia Clostridium difficile w szpitalu dochodzi bardzo łatwo i szybko. Kolonizacja jelita grubego dorosłych pacjentów, którzy przebywają przez ponad tydzień w szpitalu przekracza 20% w porównaniu z nosicielstwem około 1-3% w populacji ogólnej. Ryzyko zakażenia Clostridium difficile wzrasta proporcjonalnie do czasu trwania hospitalizacji. Bezobjawowe nosicielstwo Clostridium difficile jest powszechne wśród zdrowych niemowląt, jak się szacuje większość z nich jest zakażona tą bakterią w pierwszych 6 miesiącach życia, jednakże niemowlęta nie chorują na rzekomobłoniaste zapalenie jelit.

Do czynników ryzyka rozwoju rzekomobłoniastego zapalenia jelit należą: starszy wiek, zły stan zdrowia, żywienie dojelitowe oraz stosowanie leków zobojętniających kwas żołądkowy (leki alkalizujące i inhibitory pompy protonowej). Laseczki Clostridium difficile przeżywają w kwaśnym środowisku soku żołądkowego, kiełkują w jelicie cienkim, a następnie kolonizują jelito grube, gdzie uwalniają toksyny: toksynę A (enterotoksynę) oraz toksynę B (cytotoksynę). Toksyny wywołują biegunkę oraz tworzenie się błon rzekomych, które mają wygląd żółtych blaszek pokrywających całą ścianę okrężnicy. Najczęściej zajęte jest całe jelito grube.

Jak objawia się rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Najczęstszym objawem choroby jest wodnista biegunka, która zawiera śluz i co najwyżej ślady krwi oraz ma charakterystyczny zapach. Chory może oddawać nawet 20 stolców na dobę. Ponadto może występować gorączka (około 1/3 chorych), bóle brzucha (około 1/5 chorych), a we krwi wysoka leukocytoza. Biegunka wywoływana przez Clostridium difficile często nawraca po leczeniu, co może być związane albo z nawrotem leczonego zakażenia lub zakażeniem nową odmianą bakterii.

Kiedy podejrzewać rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Rozpoznanie rzekomobłoniastego zapalenia jelit opiera się na jednoczesnym występowaniu objawów klinicznych (biegunka bez innej, znanej przyczyny) oraz wykryciu toksyn A lub B w kale. Błony rzekome występują w okrężnicy tylko u pacjentów z najcięższym przebiegiem choroby, dlatego chociaż badanie endoskopowe pozwala na najszybsze ustalenie rozpoznania, jego prawidłowy wynik nie wyklucza rzekomobłoniastego zapalenia jelit. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków. Choć większość chorych powraca do zdrowia, rzekomobłoniaste zapalenie jelit może być chorobą śmiertelną. Ryzyko zgonu wzrasta wraz z wiekiem.

Jak można zapobiegać rzekomobłoniastemu zapaleniu jelit?

Rzekomobłoniastemu zapaleniu jelit można przeciwdziałać na dwa sposoby. Po pierwsze należy zapobiegać zakażeniu drobnoustrojem chorobotwórczym. Po drugie należy zmniejszać ryzyko rozwoju rzekomobłoniastego zapalenia jelit już po zakażeniu Clostridium difficile. W praktyce można zapobiegać przenoszeniu Clostridium difficile przez zachowywanie higieny szpitalnej, np. mycie rąk, używanie jednorazowych rękawiczek oraz dezynfekcję sal chorych. Zapobieganie rozwojowi choroby po zakażeniu polega na ograniczeniu stosowania antybiotyków, szczególnie klindamycyny, cefalosporyn III generacji oraz fluorochinolonów.

05.06.2017
Zobacz także
  • Biegunka bakteryjna
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zakażenia pałeczką ropy błękitnej
  • Czerwonka bakteryjna
  • Bruceloza
  • Zakażenia meningokokowe, sepsa meningokokowa
  • Biegunki wywołane przez szczepy z rodzaju Shigella (szigeloza, czerwonka bakteryjna)
  • Błonica
  • Dur brzuszny
  • Bakteryjna waginoza w ciąży
  • Anaplazmoza
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta