Mykoplazma: przyczyny, objawy i leczenie mykoplazmozy


Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Mykoplazma to rodzaj bakterii, który może powodować zakażenia dróg oddechowych (w tym zapalenie płuc), a także zakażenia dróg moczowo-płciowych. Mycoplasma pneumoniae powoduje najczęściej zapalenie górnych dróg oddechowych i ostre zapalenie oskrzeli, a Mycoplasma genitalium zapalenie cewki moczowej u mężczyzn, a szyjki macicy u kobiet. W leczeniu stosuje się antybiotyki.

Co to są bakterie mykoplazma?

Mycoplasma pneumoniae

Mycoplasma pneumoniae jest jedną z najmniejszych bakterii, nieposiadającą ściany komórkowej, tylko błonę komórkową. Najczęstszymi objawami zakażenia Mycoplasma pneumoniae są infekcje górnych dróg oddechowych i ostre zapalenie oskrzeli, ale może również wystąpić zapalenie płuc. Objawy poza drogami oddechowymi (np. zapalenie mózgu, niedokrwistość hemolityczna, zapalenie serca) są rzadkie i mogą wystąpić z zakażeniami dróg oddechowych lub niezależnie. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową. Okres wylęgania wynosi 2–3 tyg.

Bakteria ta może powodować zachorowania na zapalenie płuc w rodzinach lub innych skupiskach ludzi, takich jak internaty, koszary, szkoły. Liczba zachorowań (w okresach międzyepidemicznych) zwiększa się latem i wczesną jesienią. Co kilka lat obserwuje się ogniska epidemii, szczególnie w dużych skupiskach ludzi.

Mykoplazmy genitalne

Mycoplasma genitalium jest bakterią, która jest przyczyną zapalenia cewki moczowej (tzw. nierzeżączkowego, czyli niezwiązanego z rzeżączką) u mężczyzn, a u kobiet zapalenia szyjki macicy lub zapalenia narządów miednicy mniejszej. Mycoplasma genitalium przenosi się drogą płciową.

Najważniejsze mykoplazmy powodujące zakażenia u człowieka to

  • Mycoplasma pneumoniae i
  • grupa mykoplazm genitalnych – Mycoplasma hominis, Ureaplasma urealyticum, Ureaplasma parvum.

Jak często występuje zakażenie mykoplazmą?

Zakażenia Mycoplasma pneumoniae występują na całym świecie przez cały rok, częściej w miesiącach jesiennych w klimacie umiarkowanym. Co kilka lat obserwuje się epidemie. Bakteria wywołuje objawy ze strony układu oddechowego i dolnych dróg oddechowych we wszystkich grupach wiekowych, najczęściej jednak u osób w przedziale wiekowym 5–20 lat.

Do epidemii dochodzi głównie w zamkniętych populacjach, takich jak szkoły czy koszary wojskowe, większość przypadków występuje spontanicznie lub rodzinnie. Zachorowania w rodzinach zwykle występują seryjnie z 2–3-tygodniowymi przerwami. Dorośli przeważnie nabywają zakażenie poprzez kontakt z dziećmi. Do zakażenia Mycoplasma pneumoniae dochodzi drogą kropelkową.

Na całym świecie szacunkowe dane dotyczące rozpowszechnienia M. genitalium wahają się od 1 do 4% wśród mężczyzn i od 1 do 6,4% wśród kobiet.

Czynniki ryzyka zakażenia M. genitalium:

  • młody wiek
  • palenie tytoniu
  • niedawne stosunki seksualne
  • duża liczba partnerów seksualnych.

Mykoplazmoza – objawy

Mycoplasma pneumoniae

Zakażenie Mycoplasma pneumoniae często przebiega bezobjawowo. Jeśli powoduje objawy, to do najczęstszych manifestacji należą:

  • zakażenie górnych dróg oddechowych
  • ostre zapalenie oskrzeli
  • zapalenie płuc.

Mycoplasma pneumoniae – zakażenie górnych dróg oddechowych i ostre zapalenie oskrzeli

Zakażenie górnych dróg oddechowych i ostre zapalenie oskrzeli spowodowane zakażeniem M. pneumoniae powodują objawy podobne jak zakażenia górnych dróg oddechowych i ostre zapalenie oskrzeli wywołane przez inne drobnoustroje. Obejmują one zwykle kaszel, ból gardła, katar i ból ucha. Kaszel jest zwykle objawem dominującym – może być suchy lub mokry. Kaszlowi może towarzyszyć świszczący oddech. Kaszel może być nieuciążliwy lub długotrwały, co jest cechą charakterystyczną ostrego zapalenia oskrzeli. Czasem może występować zapalenie zatok.

Mycoplasma pneumoniae – zapalenie płuc

Zapalenie płuc jest mniej powszechną niż zakażenie górnych dróg oddechowych lub ostre zapalenie oskrzeli manifestacją zakażenia M. pneumoniae. Zapalenie płuc wywołane przez M. pneumoniae jest często określane jako „atypowe zapalenie płuc”.

Zapalenie płuc wywołane przez M. pneumoniae ma zwykle łagodny przebieg. Objawy narastają stopniowo, mniej gwałtowanie niż w infekcjach wirusowych. Mogą to być:

Zazwyczaj pojawia się kaszel – suchy lub mokry, któremu może towarzyszyć ból w klatce piersiowej lub duszność. Bolesność mięśni klatki piersiowej wynika z częstych, przedłużających się ataków kaszlu. Towarzyszyć temu mogą inne objawy zakażenia górnych dróg oddechowych – np. katar, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych.

W porównaniu z zapaleniem płuc wywołanym przez inne drobnoustroje, zapalenie płuc wywołane przez M. pneumoniae jest częściej związane z łagodnymi nieprawidłowościami pozapłucnymi. Może dość do hemolizy (jest zwykle łagodna i rzadko powoduje objawy) lub łagodnego zwiększenia stężenia tzw. enzymów wątrobowych (aminotransferaz, zwanych potocznie „próbami wątrobowymi”).

U większości pacjentów przebieg choroby jest łagodny, a powrót do zdrowia pełny, nawet przy braku antybiotykoterapii.

Zakażenie M. pneumoniae może pogorszyć objawy astmy.

Mykoplazmy genitalne

Jedną z chorób powodowanych przez te drobnoustroje jest nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej u mężczyzn. Do objawów zapalenia cewki moczowej należą:

  • ból podczas oddawania moczu, najsilniejszy rano
  • niekiedy swędzenie zewnętrznego ujścia cewki moczowej między mikcjami (oddawaniem moczu)
  • częstomocz i naglące parcie na mocz, jeśli współistnieje zapalenie pęcherza moczowego lub gruczołu krokowego
  • ropny wyciek z cewki, niekiedy podbarwiony krwią, często stwierdzany dopiero po masowaniu cewki moczowej.

Objawy występują zwykle po upływie 4–14 dni od kontaktu z zakażonym partnerem.

Przeczytaj więcej: Zapalenie cewki moczowej

Mycoplasma genitalium u kobiet

Zakażenie M. genitalium jest przenoszone drogą płciową u kobiet. Kobiety z zapaleniem szyjki macicy wywołanym przez M. genitalium często nie mają żadnych objawów. Jeśli występują, objawy związane z zakażeniem M. genitalium są zwykle niespecyficzne, a najczęstszym objawem jest wydzielina z pochwy. Inne objawy to świąd pochwy, objawy dyzuryczne, czyli dolegliwości związane z oddawaniem moczu i dyskomfort w miednicy.

Inną chorobą wywołaną przez Mycoplasma genitalium u kobiet może być zapalenie narządów miednicy mniejszej.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów mykoplazmozy?

W przypadku wystąpienia opisanych objawów należy się zgłosić do lekarza w celu oceny prawdopodobieństwa mykoplazmozy i ewentualnego leczenia.

Zakażenie mykoplazmą – rozpoznanie

Większość zakażeń Mycoplasma pneumoniae nie jest rozpoznawana, ponieważ są one nie do odróżnienia od infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych powodowanych przez wirusy i inne bakterie. Infekcję Mycoplasma pneumoniae podejrzewa się zazwyczaj wówczas, gdy choroba przedłuża się lub pojawiają się objawy pozapłucne. Typowe dla mykoplazmowego zapalenia płuc są znaczne nieprawidłowości na RTG płuc przy braku zmian osłuchowych. Mycoplasma pneumoniae może być hodowana na sztucznych podłożach, jednak proces ten jest pracochłonny, wymaga specjalnych podłoży i zajmuje ponad 2 tygodnie. W związku z tym hodowla nie jest pomocna w diagnozowaniu infekcji mykoplazmatycznych. Powszechnie stosuje się testy wykrywające przeciwciała we krwi. Do diagnostyki zakażeń wywołanych przez M. pneumoniae wykorzystuje się również badanie RT-PCR – materiałem może być np. wymaz z gardła, plwocina.

W przypadku diagnostyki mykoplazmoz genitalnych, rzadko istnieją wskazania do diagnostyki materiału z dolnego odcinka układu płciowego w kierunku mykoplazm. Powszechność tych organizmów u zdrowych osób powoduje, że nie można jednoznacznie zinterpretować dodatniego wyniku badania.

Mykoplazmoza – leczenie

Zakażenia górnych dróg oddechowych o etiologii Mycoplasma pneumonie nie wymagają leczenia przeciwbakteryjnego. W leczeniu zapalenia płuc wywołanego tą bakterią stosuje się zwykle antybiotyki przez 10–14 dni.

W leczeniu zakażeń spowodowanych przez mykoplazmy genitalne również stosuje się antybiotyki.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie mykoplazmoz?

Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae jest zwykle samoograniczającą się chorobą niezagrażającą życiu. Antybiotyki skutecznie skracają czas trwania choroby a także – poprzez zmniejszenie kaszlu – obniżają zakaźność. Mimo że leczenie przeciwbakteryjne łagodzi objawy zakażenia, drobnoustroje z reguły nie są całkowicie usuwane z dróg oddechowych. Hodowle mikrobiologiczne w kierunku Mycoplasma pneumoniae mogą przez całe miesiące dawać wynik dodatni pomimo klinicznie skutecznej antybiotykoterapii.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia mykoplazmozy?

Większość chorych leczonych z powodu infekcji mykoplazmatycznych nie wymaga dalszej kontroli po zakończeniu terapii. Jedynie w przypadku osób, u których pojawiły się pozapłucne manifestacje zakażenia Mycoplasma pneumoniae, może być konieczna dalsza obserwacja.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na mykoplazmozę?

Nie istnieją swoiste metody zmniejszające ryzyko zachorowania na mykoplazmozę. Nie istnieją także szczepionki ani żadne leki, które umożliwiałyby profilaktykę w tym zakresie.

13.03.2023
Zobacz także
  • Reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera)
  • Infekcje dróg oddechowych u dzieci
  • Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej
  • Poród przedwczesny
  • Ostre zapalenie ucha środkowego u dziecka
  • Zapalenie oskrzeli: przyczyny, objawy i leczenie
  • Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zakażenia pałeczką ropy błękitnej
  • Różyca
  • Nosacizna
  • Rzekomobłoniaste zapalenie jelit
  • Tularemia
  • Leptospiroza
  • Promienica
  • Bruceloza
  • Zakażenie gronkowcowe
  • Ropień mózgu
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta